مهارت خودآگاهی چیست؟
0
0
خودآگاهی به معنی رسیدن به شناخت دقیق و درست از خود است. خودآگاهی مهارتی است که به ما کمک می‌کند تصویر روشن و درستی از خود داشته باشیم. همان‌طور که در مقاله “مهارت های زندگی” اشاره شد اولین و مهمترین مهارت، خودآگاهی (خودشناسی) است. خودآگاهی مهارتی است که به شما کمک می‌کند تا بتوانید شناخت بیشتری در مورد خودتان، خصوصیت‌ها، نیازها، خواسته‌ها، اهداف، نقاط قوت، نقاط ضعف، احساس‌ها، ارزش‌ها و هویت خودتان پیدا کنید. هر چه بیشتر و بهتر خودتان را بشناسید، بهتر می‌توانید آنچه را که هستید، بپذیرید و یا تغییر دهید.
انواع خودآگاهی
- خود فیزیکی: به تصویری که افراد از ظاهر فیزیکی خود دارند گفته می‌شود.
- خود جنسی: تصور یا برداشتی است که هر کس از هویت جنسی و تمایلات جنسی خود دارد.
- خود اجتماعی: به تصوری که هر شخص از جایگاه اجتماعی خود دارد گفته می‌شود.
- خود معنوی: تصور شخص از اعتقاداتی که به زندگی و باورهای مذهبی او معنا می‌بخشد.
- خود تاریک: بخشی از وجود و جنبه خاصی از خود که دربرگیرنده اسرار افراد است.
- خود آرمانی: همان چیزی که هر شخص در زندگی آرزو دارد باشد یا احساس می‌کند باید باشند.
- خود واقعی: خود واقعی همان چیزی است که فرد اکنون هست؛ شامل تمام نقاط مثبت و منفی.
چرا باید خودمان را به‌درستی بشناسیم؟
برای رسیدن به خودآگاهی باید در زمینه تمام اجزای خودآگاهی که ذکر کردیم به شناخت برسیم. همچنین به درک درستی از انواع خودآگاهی برسیم تا بتوانید به بخش‌های مختلف وجودتان آگاهی پیدا کنید.
- تا زمانی که احساسات خود را نشناسیم چگونه می‌توانیم آنها را پیش‌بینی و در صورت لزوم آنها را ابراز، کنترل یا مهار کنیم؟
- اگر از انواع هیجان آگاهی نداشته باشیم چطور می‌توانیم هنگام برقراری ارتباط با دیگران و در محیط‌های اجتماعی هیجاناتمان را ابراز یا مهار کنیم؟ مثلاً تا زمانی که عصبانیت نشناسیم، چرا عصبانی می‌شویم، در چه موقعیت‌هایی بیشتر عصبانی می‌شویم و برای جلوگیری از خشونت و عصبانیت چه باید کرد، چطور می‌توانیم خشم خود را مهار و کنترل کنیم؟
- درصورتی‌که ندانیم نقاط قوتمان چیست نمی‌توانیم آنها را بهبود بخشیم. همچنین اگر نقطه‌ضعف‌هایمان را نشناسیم نمی‌توانیم آنها را برطرف کنیم.
- اگر استعدادها و توانمندی‌هایمان را نشناسیم و ندانیم موفقیت‌ها و دستاوردهایمان در زندگی چه بوده، به خودباوری نمی‌رسیم و نمی‌توانیم به موفقیت‌های بزرگ‌تر دست پیدا کنیم.
- اگر باورهایمان را نشناسیم نمی‌توانیم ارزش‌هایمان را در زندگی تعریف کنیم، دست به انتخاب بزنیم، صحیح و منطقی تصمیم‌گیری کنیم و در جهت رشد و پیشرفت گام برداریم.
رسیدن به خودآگاهی چه فوایدی دارید؟
با کسب آگاهی درباره تمام مواردی که در بالا اشاره کردیم می‌توانیم:
- به شناخت صحیحی از خود واقعی‌مان برسیم و خودمان را بپذیریم.
- خود آرمانی‌مان را بشناسیم، هدف‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت زندگی‌مان را به‌درستی تعیین و برای رسیدن به آنها تلاش کنیم.
- پرسش‌های فلسفی و چرایی‌های زندگی را از منظر خود پاسخ دهیم و روند زندگی را در راستای ارزش‌هایمان پیش ببریم.
چطور به خودآگاهی برسیم؟
برای اینکه بتوانیم به این مهارت برسیم باید با اجزای خودآگاهی آشنا شویم:
۱.شناخت ویژگی‌های شخصیتی
شخصیت ما مجموعه‌ای از احساسات، هیجان‌ها، افکار، واکنش‌ها و رفتارهاست که در طول دوره رشد در ما شکل می‌گیرد و تقریباً در طول زندگی الگوی ثابتی دارند. مواردی مثل‌اینکه هنگام عصبانیت چه واکنشی نشان می‌دهیم، یا اینکه هنگامی که برای بار اول فردی را می‌بینیم با او چگونه رفتار می‌کنیم. یا مثلاً وقتی کسی به ما محبت می‌کند چه برداشتی از او رفتار او می‌کنیم و… .
۲. شناخت نقاط قوت
در وجود همه ما یک‌سری ویژگی‌ها و خصوصیات مثبت وجود دارد که برخی از آنها را به‌خوبی می‌شناسیم و به آنها آگاهیم و بعضی دیگر را به‌خوبی نمی‌شناسیم و باید با افزایش دانش و آگاهی و همچنین کمک‌گرفتن از دیگران به وجود آنها در خود پی ببریم.
۳. شناخت نقاط ضعف
طبیعتاً همه افراد علاوه بر نقاط قوت، نقاط ضعفی هم دارند؛ چون توانایی انسان محدود است؛ ازاین‌رو در بعضی موارد قوی و در برخی موارد ضعیف‌تر عمل می‌کند. طبیعتاً پی‌بردن به نقاط ضعف سخت‌تر از نقاط قوت است؛ چون اعتراف‌کردن به آن کار مشکل‌تری است. ازاین‌رو برای یافتن نقاط ضعف خود دانش و آگاهی‌تان درباره مفاهیمی مثل خودپنداره، عزت‌نفس، اعتمادبه‌نفس و واقع‌بینی افزایش دهید و با تحلیل واکنش‌ها و عملکردهایتان در موقعیت‌های چالش‌برانگیز زندگی و مشکلات و سختی‌ها به‌گونه‌ای واقع‌بینانه آنها را در خود کشف کنید.
۴. شناخت توانمندی‌ها و استعدادها
همه ما دارای استعدادهای بالقوه و همچنین توانمندی‌ها و مهارت‌هایی هستیم که سبب شده‌اند در زندگی به موفقیت‌هایی دست پیدا کنیم مثل داشتن روابط اجتماعی خوب، گذشت و فداکاری، داشتن استعداد در انجام کارهای هنری و…
۵. شناخت پیشرفت‌ها و موفقیت‌ها
همه افراد در طول زندگی توانستند در زمینه‌های مختلف موفقیت‌هایی را به دست بیاورند. هر چه افراد بتوانند بیشتر و بهتر خود را بپذیرند واقع‌بینانه‌تر می‌توانند به شناخت پیشرفت‌ها و موفقیت‌هایشان در زندگی روزمره‌شان برسند.
۶. شناخت نیازها و خواسته‌ها
نیازها آن دسته از الزامات هستند که برای وجود و بقا لازم و ضروری‌اند. خواسته‌ها چیزی فراتر از نیازهاست و به نیازهای خود انسان بستگی دارد. درواقع خواسته‌ها روش‌های برآورده‌کردن نیازها هستند. ما با رسیدن به خواسته‌ها نیازهای اساسی‌ترمان را برآورده می‌کنیم. همه انسان‌ها باید نیازها و خواسته‌های خود را بشناسند تا بتوانند در جهت برآورده‌کردن نیازها و رسیدن به خواسته‌ها از طریق سالم و درست گام بردارند.
۷. شناخت نگرش‌ها و باورها
باورها یا نگرش‌ها، اندیشه‌هایی هستند که آنها را درست و صحیح و می‌دانیم. ما درباره موضوعات و مسائل مختلف باورها و نگرش‌های متفاوتی داریم و عملکرد ما در زندگی بر مبنای باورهایمان است. انسان از لحظه‌ای که متولد می‌شود شروع به یادگرفتن می‌کند. علاوه بر راه‌رفتن و حرف‌زدن از آموزه‌های والدین و اطرافیان باورهایش شکل می‌گیرد و در گذر زمان در او نهادینه می‌شوند. باورها دو نوع هستند باورهای منطقی و باورهای غیرمنطقی. هر چه باورهایمان را بیشتر بشناسیم و بهتر می‌توانیم باورهای منطقی و غیرمنطقی‌مان را از هم تفکیک و باورهای منطقی و نیروبخش را جایگزین باورهای غیرمنطقی و محدودکننده کنیم.
۸. شناخت ارزش‌ها
ارزش یعنی هر چیزی که برای ما خیلی مهم باشد. خیلی از افراد ارزش را با آرزو یا هدف اشتباه می‌گیرند؛ اما ارزش باهدف متفاوت است. مسیر زندگی هرکسی بر اساس ارزش‌ها و اولویت‌های ارزشی او مشخص می‌شود. درواقع انسان‌ها در زندگی بر اساس ارزش‌هایشان انتخاب‌ها، تصمیم‌ها و اقداماتشان را تعیین می‌کنند. به عبارتی دیگر می‌توان گفت ارزش‌ها، ملاک‌هایی هستند که بر اساس آنها فرد باورها افکار و باورهایش را ارزیابی می‌کند.
۹. شناخت اهداف
اهداف، همان خواسته‌هایی هستند که می‌خواهیم در زندگی به آنها برسیم. هدف خواسته واضح، دقیق و روشن از وضعیتی است که می‌خواهیم در آینده داشته باشیم و ذهنمان مدام درگیر آن است. داشتن هدف در زندگی مهم است؛ چون بدون هدف حرکت معنایی ندارد. اگر هدف خاصی در زندگی نداشته باشیم و ندانیم هدفمان در زندگی چیست تقریباً عمرمان به بیهودگی خواهد گذشت و هیچ تلاشی در جهت رسیدن به اهداف هم نخواهیم کرد.
منبع: https://hbr.org/2018/01/what-self-awareness-really-is-and-how-to-cultivate-it
توجه شما به جزییات و توضیح کاملتان درباره موضوع قابل ستایش است.